فرهنگ اسلامی -‌ ایرانی در کتاب الأدب الصّغیر و تأثیر آن در منابع عربی

دو کتاب الأدب الصّغیر و الأدب الکبیر، نقطة تقاطع دو فرهنگ ایرانی و اسلامی محسوب می­شوند. نویسنده با معیار عقل و خرد، مضامینی را از این دو فرهنگ برگزیده که نه تنها پس از گذشت بیش از هزار سال مورد تأیید خردمندانند؛ بلکه موجب تحسین آن­ها شده­اند. سبک نگارش ابن مقفّع که در نوع خود بدیع و بی­نظیر است، در کنار مضامین عقلی مشترک در دو فرهنگ اسلامی و ایرانی، موجب شده است عبارات حکیمانة این کتاب که از اوّلین آثار مکتوب عربی محسوب می­شود، تأثیر شگرف و کم­نظیری در آثار پس از خود بگذارند. در این پژوهش نشان داده­ایم که 30 عبارت حکیمانه از الأدب الصّغیر، عیناً در ده­ها منبع عربی نقل شده و دست­کم 27 مضمون مشترک با الفاظ مشابه، از این اثر به ادب عربی نفوذ کرده و بسیاری از مضامین آن در فرهنگ و ادب عربی نمود یافته است. این تأثیر شگرف که حاصل اندیشه­های مشترک اسلامی و ایرانی است، اگر در منابع عربی بی­نظیر نباشد، به یقین کم­نظیر است.